Phỏng vấn diễn viên kiêm đạo diễn Carlo Verdone về Tông thư “Patris corde - Trái tim của người Cha” của Đức Thánh Cha, và những bài học dành cho những người cha và những người con trong gia đình hôm nay.

Đạo diễn Carlo Verdone.Ảnh: The Hollywood Reporter
Ngày 8/12/2020, nhân kỷ niệm 150 năm Đức
Giáo hoàng Pio IX chọn thánh Giuse làm Đấng Bảo trợ Giáo hội Công giáo, Đức
Thánh Cha Phanxicô đã ban hành Tông thư “Patris corde - Trái tim của người Cha”
và công bố “Năm đặc biệt về thánh Giuse” từ ngày 8/12/2020 đến ngày 8/12/2021.
Nhằm giúp các tín hữu học hỏi, đào sâu
suy tư và sống “Năm đặc biệt về thánh Giuse ”, báo Quan sát viên Roma đã có một
loạt các sáng kiến và các bài viết liên quan đến chủ đề này.
Hôm thứ Sáu 13/8, tờ báo chính thức của
Toà Thánh đã cho đăng một bài phỏng vấn của giáo sư Andrea Monda, Giám đốc tờ
báo, với ông Carlo Verdone diễn viên kiêm đạo diễn. Nội dung cuộc phỏng vấn
xoay quanh chủ đề Tông thư “Patris corde - Trái tim của người Cha” của Đức
Thánh Cha và những bài học dành cho những người cha và những người con trong
gia đình.
Theo giáo sư Andrea Monda, cuộc nói chuyện
với đạo diễn Carlo Verdone về tình phụ tử, một cách tự nhiên nên bắt đầu từ
khuôn mặt của Đức Thánh Cha Phanxicô. Bởi vì, thực tế trong cuộc gặp gỡ cá nhân
gần đây giữa đạo diễn Carlo và Đức Thánh Cha, đã để lại nơi đạo diễn một hình ảnh
sâu đậm trong tâm trí ông. Điều đánh động nơi ông là hình ảnh một vị Giáo hoàng
đi đến gặp gỡ dân chúng. Ngoài ra chính sự giản dị của Đức Thánh Cha đã làm
thay đổi đạo diễn. Sự giản dị này thể hiện ở chỗ: Một mặt, Đức Thánh Cha thể hiện
như một người như bao người khác, người mà chúng ta có thể gặp ở quán bar, rất
tử tế và ân cần với khách, có thể nói rất con người. Và một mặt khác, khi Đức
Thánh Cha giải thích một điều gì đó, ngài thường bắt đầu bằng một cách rất đơn
giản, nhưng rồi, từ từ người nghe bắt đầu cảm thấy Đức Thánh Cha đang nâng dần
mức độ lên, đạt đến một đỉnh cao của sự suy tư; giống như một chiếc máy bay bắt
đầu khởi động với những tiếng ồn ào trên đường băng rồi từ từ cất cánh.
Sau đây là cuộc phỏng vấn của Giám đốc
báo Quan sát viên Roma với đạo diễn Carlo Verdone
Đạo diễn có nghĩ rằng Đức Thánh Cha là một
người biết cách thi hành phận vụ của một người cha, vào một thời điểm thế giới
dường như ngày càng có nhiều người bị mồ côi?
Vâng, đúng vậy, ngày nay xem ra những
người cha đã biến mất ở phía chân trời. Một từ được Đức Thánh Cha sử dụng ít nhất
mười lần trong cuộc gặp gỡ với tôi là từ “chúng ta”, một từ phần nào đã không
còn trong ngôn ngữ chung của chúng ta. Ngày nay, chúng ta thường nói từ “tôi”,
còn Đức Thánh Cha trái lại, ngài nhắc nhở chúng ta phải nói với tư cách là
“chúng ta”: chúng ta như một cộng đoàn, một gia đình, những anh chị em, chúng
ta như một trong toàn thể. Có lẽ trong những thập kỷ gần đây, gia đình đang trải
qua một cuộc khủng hoảng rất nghiêm trọng: các tương quan không kéo dài và
chúng ta chứng kiến hiện tượng tình yêu và cảm xúc bị chết dần, hao mòn giống đồ
vật, giống như điện thoại thông minh. Điều này dẫn đến một trong những tệ nạn tồi
tệ nhất của xã hội đó là sự cô đơn. Sự cô đơn được tạo ra do sự thiếu các tương
quan giữa con cái và cha mẹ và chúng ta không biết ai là người có lỗi…
Theo ông đâu là lời giải thích cho vấn đề
này? Chúng ta phải bắt đầu từ đâu?
Vấn đề phụ thuộc rất nhiều vào gương mẫu
của cha mẹ. Mẫu gương không phải bằng lời nói, hay những lần trò chuyện. Sự dạy
dỗ tuyệt vời của cha mẹ nằm ở cách cư xử, điều này cũng được cha mẹ thể hiện
trong sự im lặng, bởi vì người ta có thể giáo dục ngay cả khi biết giữ im lặng.
Tôi có một gia đình, trong đó những mẫu gương được đề cao: có tiếng cười, có sự
đùa giỡn, nhưng cũng có sự thinh lặng và nhìn cách cha mẹ tôi làm việc, với sự
tập trung, nghiêm túc làm cho tôi hiểu thế nào là cuộc sống, công việc phải được
trải nghiệm.
Ngày nay, dường như các mẫu gương của
cha mẹ không nhiều. Có lẽ do những người cha từ chối chính tuổi tác của họ và
muốn tỏ ra rằng họ trẻ hơn con cái và điều này tạo ra sự hỗn loạn. Thực tế họ chỉ là những người chưa trưởng thành với một
tầm nhìn sai lệch về cuộc sống, thiếu sự khôn ngoan, điều cuộc sống rất cần. Điều
này đưa đến việc hiểu cuộc sống chỉ là hiệu năng và các mối quan hệ như hàng
tiêu dùng, như một chiếc điện thoại thông minh, một ứng dụng phải luôn được cập
nhập và vì thế các các tình cảm, các tương quan cũng phải cập nhật… vì nếu
không, sự nhàm chán sẽ thắng. Và rồi người ta sống mọi thứ dưới áp lực của cái
nhất thời.
Tại sao gần đây trong bài viết ông trích
dẫn Aeneas, người chạy trốn khỏi thành Troy, cõng trên vai người cha già
Anchises và tay dẫn người con trai, một biểu tượng trung tâm của gia đình?
Hình ảnh đó trở lại với tôi nhờ một đoạn
văn, một đoạn hội thoại của thi hào Borges. Điều này làm cho tôi suy tư về thực
tế, người già là một tài sản quý giá cần được giữ gìn, bảo vệ, nhưng hiện nay
chúng ta làm điều này rất ít. Người già đang đi về cuối cuộc đời và chúng ta
thì trái lại, chúng ta thường tiếp tục muốn thời gian ngừng lại, để tìm lại tuổi
trẻ qua quần áo, thẩm mỹ, thuốc… chúng ta không chấp nhận tuổi già, vì nó làm
chúng ta lo sợ. Nhưng điều này thực sự khủng khiếp, bởi vì nó ngăn cản chúng ta
sống theo mùa của cuộc sống; ngăn cản chúng ta trở thành người có khả năng đưa
ra những lời khuyên cho người trẻ. Nét đẹp của tuổi già bị mất. Lẽ ra tuổi già
trở thành điểm tham chiếu cho người khác, một ký ức lịch sử, một sự khôn ngoan
sống động trao ban hoa trái trải nghiệm cho người thân, nhưng do không chấp nhận
tuổi già, tất cả điều tốt đẹp này bị mất.
Trong Tông thư “Patris corde - Trái tim
của người Cha”, Đức Thánh Cha chỉ ra thánh Giuse là một mẫu gương của người
cha, một người ít nói, nhưng thánh Giuse luôn ở đó, chỗ tối và thinh lặng,
nhưng sau đó chính thánh Giuse lại là người đưa ra những quyết định quan trọng,
thể hiện một sự can đảm sáng tạo gây ngạc nhiên. Đã từng là một người con, và
bây giờ trở thành một người cha trong gia đình, ông có nghĩ rằng sự sáng tạo
này là nền tảng cần thiết để trở thành những người cha tốt không?
Chắc chắn rồi. Từ quan điểm này, tôi là
người may mắn. Tôi nghĩ mỗi người cha nên làm một chút những gì cha tôi đã làm,
cha tôi là một người đàn ông rất vui tính; ông luôn làm điều gì đó cho chúng
tôi vui giải trí, ông dạy cho chúng tôi biết nhiều thứ, rạp chiếu phim, rạp xiếc,
các trận bóng đá... và sau đó ngày Chúa nhật được dành cho Phòng trưng bày nghệ
thuật hiện đại quốc gia. Trong nhà chúng tôi, có rất nhiều bức tranh trừu tượng,
chúng tôi không hiểu và chúng tôi hỏi ông giải thích về nó. Và vì vậy vào Chúa
nhật, cha mẹ chúng tôi đã đưa chúng tôi đi, giống như đi học, đến Phòng trưng
bày nghệ thuật hiện đại. Và thế là cha tôi đã giải thích cho chúng tôi về quá
trình chuyển đổi từ tranh hiện thực sang tranh trừu tượng, và các loại hình nghệ
thuật khác... Những bài học này của cha tôi thực sự rất hay trong môi trường đẹp,
yên tĩnh và sạch của phòng trưng bày. Đối với chúng tôi, vào Chúa nhật, được đi
đến Phòng trưng bày nghệ thuật hiện đại là một niềm vui lớn.
Sau đó, một điều khác rất quan trọng là
đi du lịch với các con, như cha tôi đã làm với tôi, với chúng tôi. Và điều
tương tự tôi muốn làm với các con tôi. Cuộc hành trình là một sự chia sẻ hoàn hảo,
những cảm xúc được sống cùng nhau và bạn cảm thấy rằng cha bạn, trong khoảnh khắc
đó, đang chăm sóc bạn. Ngày càng khó tìm được người mà ta có thể chia sẻ một số
điều và tôi may mắn đã tìm được một người, đó là con trai tôi. Cho đến bây giờ
con tôi đối với tôi như là một người bạn. Ít nhất một lần trong tuần, khoảng
vài giờ, con tôi đến với tôi và chúng tôi cùng nhau nghe nhạc, trong thinh lặng,
chúng tôi chia sẻ nét đẹp này. Con tôi mang đến cho tôi những điều mà tôi chưa
biết và tôi cũng làm như vậy, tôi nói cho con tôi những điều con tôi chưa biết,
điều này rất quan trọng, nó gắn kết rất nhiều mối quan hệ vượt ra ngoài tương
quan phụ tử. Đối với những người hỏi tôi rằng bạn muốn ăn tối với ai, tôi trả lời:
với con trai tôi bởi vì tôi biết rằng tôi sẽ không bao giờ cảm thấy buồn chán;
con tôi rất thông minh, sắc bén, biết tiếp thu. Một mặt tôi có thể nói, chính
tôi là người đã cho con tôi nhiều thứ, về nghệ thuật, nhiếp ảnh và phim, về điện
ảnh... rồi đến một lúc nào đó, các con tôi bắt đầu đi du lịch nhiều hơn tôi. Và
lý do làm cho chuyến du lịch thật đẹp là tìm kiếm sự ngạc nhiên. Vì sự ngạc
nhiên đó mà cha tôi theo một cách nào đó đã ghi tạc nơi tôi và tôi đã truyền lại
cho các con.
Vâng, đó là sự thật, bạn đã dạy con bạn rất
nhiều điều, nhưng rồi đến một lúc nào đó con bạn sẽ là người dạy bạn và đó là
lúc bạn phải hết sức cẩn thận, bạn phải lắng nghe đứa con. Khi bạn hiểu được điều
đó, các con bạn không còn nhỏ như bạn nghĩ nữa, nhưng chúng đang hỏi bạn một số
câu hỏi, một số suy tư rất quan trọng. Nếu bạn có thể nắm bắt được điều này,
đây là thời điểm mà mối quan hệ trở nên vững chắc hơn. Gia đình vững chắc trở
thành như một pháo đài nơi bạn cảm thấy được bảo vệ như thể bởi một sự ấm áp đặc
biệt, bạn cảm thấy được chào đón vào một liên minh. Tôi thấy các con sống cuộc
đời của chúng với một chiều kích đạo đức mạnh mẽ và điều này làm tôi hài lòng
nhất. Tôi cũng hạnh phúc khi thỉnh thoảng tôi phát hiện ra các con có ý thức tốt,
lòng dũng cảm và mạnh mẽ hơn tôi.
Ngọc Yến