Đức Giêsu đã mở đầu bài giảng trên núi bằng lời kêu gọi khó nghèo: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5,3).

Đối với khá nhiều người của thời đại hôm
nay, lời chúc phúc nghèo khó xem ra là một cung đàn lạcđiệu. Trong bối cảnh xã
hội mà vật chất được coi như tiêu chuẩn để lượng giá mọi sự, thì lời hứa “Nước
Trời” chẳng có chi hấp dẫn. Có nhiều người lập luận: Nước Trời tính sau, lo hiện
tại trước đã.
Chắc chắn có nhiều người trong đám đông
dân chúng được Thánh sử Mátthêu nhắc tới đã mở lòng đón nhận lời mời gọi khó
nghèo của vị ngôn sứ thành Nazareth. Dưới ngòi bút của tác giả, Đức Giêsu như một
vị Môisen mới, ngồi trên núi, thuyết giảng những bài huấn từ dài, với nội dung
giáo huấn thâm sâu. Dân chúng lắng nghe, chẳng cần giấy bút ghi lại, nhưng họ
đã nuốt từng lời và ghi vào trái tim, sauđó được thực hiện bằng chính cuộc đời.
Không chỉ những người có mặt hôm đó, màđã hơn 2.000 năm qua, biết bao người,
nam cũng như nữ, đã sống sứ điệp sống nghèo vì Nước Trời. Họ là những vị thánh
đã được Giáo Hội tôn vinh như mẫu mực của các tín hữu. Họ cũng còn là những người
sống rất âm thầm như những “vị thánh không hào quang”, đã tình nguyện chọn lý tưởng
sống nghèo một cách tựnguyện, thảnh thơi và an bình.
“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó”. Đức
Giêsu đã thực hiện lời chúc phúc này nơi cuộc sống cũng như cái chết của chính
mình. Đọc Tin Mừng, chúng ta không thấy Đức Giêsu có chốn định cư, trong khi
“con cáo có hang, chim trời có tổ”. Ngay cả một vật dụng đơn giản như chiếc gối
để có một giấc ngủ ngon Người cũng không có. Khi cần tiền đóng thuế, Người bảo
ông Phêrô đi câu một con cá, có đồng tiền ngậm nơi miệng, đủ suất thuế cho Thầy
và trò (x. Mt 17,24-27). Những người hoạt động chính trị và kinh doanh thương mại
thì thường khoe khoang một cuộc sống khá giả về vật chất để lôi kéo người ta ủng
hộ mình. Nhiều khi họtung tiền để mua những người hâm mộ. Đức Giêsu thì không
như thế. Người hoàn toàn sống nghèo. Các môn đệ cũng chấp nhận cái nghèo của
Người. Các ông từ bỏmọi sự, lập tức lên đường theo Chúa vừa khi nghe tiếng Người
kêu gọi (x. Mc 1,16-20).
“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó”. Đức
Giêsu nghèo khó để đến với người nghèo. Đối tượng quan tâm của Người trước hết
là những người nghèo về vật chất như những người ăn xin, những người bệnh tật.
Đó cũng là những người nghèo vì nỗi khổ đau đang cắn rứt lương tâm, như các tội
nhân, những cô gái điếm và người thu thuế. Họ còn là người nghèo vì đang oằn
lưng đau đớn trước gánh nặng cuộc đời, như người mù bẩm sinh hay người đàn bà
góa có con trai duy nhất vừa chết. Sau cùng, họ là những người nghèo do đời sống
ích kỷ, khô cằn, khép kín lòng từ tâm đối với anh chị em mình như những người biệt
phái, luật sĩ. Đức Giêsu gặp gỡ mọi người để nói với họ về triết lý sống nghèo.
Trên thập giá, Đức Giêsu được giới thiệu
như một người nghèo đúng nghĩa: Người không mảnh vải che thân, người thân kẻ
nghĩa xa lánh và chạy trốn. Phêrô, người đượcđặt làm tông đồ trưởng cũng chối
Thầy vì sợ hãi. Người-Nghèo-Giêsu trên thập giá còn mất hết cả danh dự, bị sỉ
nhục phỉ báng chê bai, chết như phường trộm cắp. “Người chẳng còn dáng vẻ, chẳng
còn oai phong đáng chúng ta ngắm nhìn. Dung mạo chẳng còn gì khiến chúng ta ưa
thích” (Is 53,2).Tình trạng nghèo trên thập giá bi đát đến nỗi dường như Thiên
Chúa cũng vắng bóng vào giờ phútđau thương. “Lạy Thiên Chúa, lạy Thiên Chúa của
con, sao Ngài bỏ rơi con?”(Mt 27,46). Lời kêu than xé lòng cho thấy Đức Giêsu
mang thân phận của con người bị nhục mạ, bỏ rơi đến mức tột cùng. Trên cây thập
giá, Đức Giêsu đã đọc lời cầu nguyện của người đau khổ được ghi trong Thánh vịnh
22, diễn tả tâm trạng của một người bất hạnh, cảm thấy ngay cả Thiên Chúa cũng
bỏ rơi mình trong lúc cô đơn. Tuy vậy, lời kinh trên đây cũng cho thấy người cầu
nguyện không vô vọng hoàn toàn, vì vẫn tin vào Chúa, vẫn than thở với Ngài. Đây
là lời than vãn thở dài của một người bị ngược đãi, đang bên bờ vực thẳm, nhưng
đã tìm lại được lòng tự tin và niềm xác tín.
Cái nghèo nơi Đức Giêsu còn được thể hiện
qua tâm tình phó thác của Người nơi Chúa Cha. Thánh sử Luca là người duy nhất
ghi lại lời cầu nguyện của Chúa Giêsu: “Lạy Cha, con xin phó thác hồn con trong
tay Cha” (Lc 23,46). Đây là một lời cầu nguyện cảm động đầy tình nghĩa. Thánh
Gioan còn diễn tả cái chết của Đức Giêsu trên thập giá như một cử chỉ hiếu thảo
với Chúa Cha: “Người gục đầu xuống và trao Thần Khí” (Ga 19,30). Vâng Đức Giêsu
hấp hối không đơn côi. Người không ở một mình. Có Chúa Cha ở với Người. Đây là
một hiến tế đau thương, nhưng qua đó, tình thương của Thiên Chúa được thể hiện
cách mạnh mẽ và hào hùng. Khởi nguồn từ cái chết của Người, Thần Khí được ban
tràn đầy cho thế gian.
“Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta vốn giàu
sang phú quý, nhưng đã trở nên nghèo khó vì anh em, để lấy cái nghèo của mình
mà làm cho anh em trở nên giàu có” (2 Cr 8,9). Người Nghèo có tên là Giêsu trên
thập giá đã thực hiện sự hoán đổi diệu kỳ: cũng nhưnhờ việc Con Thiên Chúa làm
người mà chúng ta được trở nên con Thiên Chúa, nay nhờ sự nghèo khó của Người
mà chúng ta được giàu có cao sang. Đức Giêsu đã mang lấy phận nghèo của con người,
làm cho người nghèo từ nay không còn tủi phận nữa, nhưng tìm thấy niềm vui
trong sự khốn cực, tìm thấy hy vọng trong đau thương, tìm thấy hướng đi cho
tương lai của đời mình.
“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó”. Lời
chúc phúc ấy sẽ không còn là một cung đàn lạc điệu nếu tôi biết lắng nghe bằng
“tần số” của trái tim. Ơn gọi của người tín hữu là ơn gọi sống nghèo. Thánh
Mátthêu nói rõ: tâm hồn nghèo khó. Một người có tiền bạc mà vẫn có thể mang tâm
hồn nghèo khó. Một người ăn bữa nay lo bữa mai mà có thể tâm hồn lại không
nghèo. Như thế, khái niệm giàu-nghèo, theo lời chúc phúc của Chúa Giêsu không
giống như khái niệm của đời thường. Chỉ khi nào làm cho tâm hồn mình nghèo thật
sự mới có thể đón nhận được giáo huấn có vẻ nghịch lý này. Một tâm hồn chứa đầy
những tham vọng vật chất không còn chỗ chứa phúc lành của Thiên Chúa. Một cuộc
đời quá bận tâm về nhữngđiều thế tục, chẳng còn khả năng đón nhận những hồng ân
Ngài thông ban.
“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó”. Với
ơn gọi của người tín hữu, chính tôi cũng được mời gọi lên đường để đem lời chúc
phúc ấy cho anh chị em tôi. Việc chiêm ngưỡng Người-Nghèo-Giêsu trên thập giá
phải dẫn tôi đến việc nhìn đến biết bao người nghèo trên chặng đường thập giá
cuộc đời. Biết bao mảnh đời “vỡvụn” vì bị bỏ rơi, lay lắt trong cảnh khốn cùng.
Biết bao người đang hẫng hụt trước sự ra đi đột ngột của người thân. Sống lời
chúc phúc nghèo khó của Chúa Giêsu còn là tình liên đới với những người đang bị
“đóng đinh” trên cây thập giá cuộc đời, nghiệt ngã và đau thương, bi quan và
cùng khốn.
Thập giá đời tôi còn đó. Tôi có thể vẫy
vùng, hằn học kéo lê thập giá mỗi ngày. Tôi cũng có thể gắng gượng bước đi với
ơn phù trợ của Chúa. Dù chọn lựa cách nào, thì thập giá vẫn gắn liền với đời
tôi, như hơi thở, như nhịp sống hằng ngày. Có hai cây thập giá được dựng lên
trên đồi Canvê cùng lúc với cây thập giá của Chúa Giêsu. Trên đó, hai người trộm
bị đóng đinh. Một người trộm sám hối, người kia không. Người sám hối cũng như
người không sám hối, chẳng ai được tha hình phạt thập giá; nhưng người sám hối
được nghe những lời ngọt ngào của Chúa hứa cho anh hạnh phúc thiên đàng (x. Lc
23,43), còn người kia thì ôm mối hận ngàn thu. Cả hai người đều nghèo đến mức
không còn mảnh vải che thân, nhưng một người đón nhận cái nghèo trong phó thác,
khiêm nhường; người kia đón nhận cái nghèo trong kiêu căng, hằn học và tìm cách
lên án người khác.
“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó”.
Chiêm ngưỡng Đức Giêsu trên thập giá cũng giúp tôi sống tinh thần phó thác.
Trong bất kỳ biến cố đau thương nào, Chúa cũng luôn hiện diện bên tôi. Noi
gương Chúa Giêsu trong lời kinh trên thập giá, tôi cần xác tín mình được Chúa
yêu thương săn sóc, bởi lẽ, tôi còn giá trịhơn con chim sẻ và đáng quý hơn đóa
hoa huệ mọc hoang giữa đồng. Là con ngườiđược Chúa tạo dựng, tôi mang trong
mình hình ảnh của Thiên Chúa tối cao (x. St 1,27).
Nhìn lên thập giá Đức Giêsu, người tín hữu
tìm thấy sức mạnh để tiếp tục vác thập giá đời mình. Đức Giêsu không hủy bỏ thập
giá nơi cuộc đời con người, nhưng Người đang cùng với con người vác thập giá bước
đi. Con Thiên Chúa không xóa bỏ đau khổ đang gậm nhấm con người, nhưng Người lại
ban cho họ sức mạnh để vượt lên những đau khổ ấy. Như thế, tôi hiểu ý nghĩa của
điều Chúa dạy: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ”.
Lạy Chúa Giêsu, chúng con thờ lạy và tôn
vinh Chúa, vì Chúa đã dùng thập giá mà cứu chuộc chúng con. Amen!
+ Gm. Giuse Vũ Văn Thiên