Tôi có một người bạn vong niên sinh năm 1930. Trong một lần trò chuyện, ông nói với tôi: “Bên Kitô giáo tự tôn lắm!”. Tôi mới hỏi: “Tự tôn thế nào chú?”. Ông nói: “Bên Kitô giáo cho rằng chỉ có những người chịu phép Rửa tội thì mới được vào Thiên đường. Như vậy những người không chịu phép Rửa tội nhưng họ sống ngay lành vậy họ phải xuống hỏa ngục hay sao?”.

Có quan điểm cho rằng Đông phương không có triết học mà chỉ có Đạo học với lập luận Tây phương thiên về lý trí nhị nguyên ưa phân tích, chia chẻ. Còn Đông phương chủ trương nhất nguyên, nhìn sự vật trong tính chất trùm lấp toàn triệt, không chịu sự phân chia giả tạo (xem N.D. Can - nhập môn triết học Đông phương). Đặt vấn đề như vậy xem ra đã quá ư giản lược và thực sự cũng chẳng nói lên được điều gì ngoài ra việc thú nhận mình vẫn chưa nhận ra được bản chất của triết học là sự giải nghĩa. Hễ cứ còn muốn tìm biết giải nghĩa về căn nguyên vũ trụ vạn vật thế này thế khác thì đó vẫn là triết học. Hiểu như thế thì Đông phương cũng có triết học chứ sao lại không?

Người Công Giáo có một kinh nguyện rất hay vẫn được dùng trong khi viếng xác hoặc giỗ chạp đó là Kinh “ Chúa Thiên Đàng” có ý nhắc nhở cho mọi người, hãy biết lo cho cái chết của chính mình: “ Chớ gì kẻ đã đi trước, bảo kẻ còn ở, rày mai cũng phải đi nữa, trái xanh, trái chín cũng một chúa cây. Người muốn hái trái nào chẳng nề chín hay là xanh. Lại dù già dù trẻ, chớ lấy sự chết là nhẹ làm chi ! Sự chết là sự thật, giờ chết chẳng ai biết đâu. Chớ gì kẻ đã qua đời sống lại được mà bảo thế gian nhận ( ra ) lẽ phải kẻo lầm. Chớ gì nhớ đến xác ta là một nắm đất. Khi linh hồn lìa ra khỏi xác phải tìm đến chỗ nào kín mà đỗ được đời đời…

Một lý do mà theo tôi là chủ yếu khiến người ta bỏ chẳng thiết tha gì đến cầu nguyện nói riêng và sống Đạo nói chung đó là bởi đã không biết đến giá trị thực của nó. Đọc kinh xem lễ làm việc tông đồ bác ái rút cục để được gì, có lợi chi cho bản thân gia đình xã hội hay không? Bao lâu còn chưa nhận ra giá trị cầu nguyện đối với cuộc sống là thế nào thì bấy lâu người ta vẫn cứ thờ ơ với việc ấy hoặc có làm thì cũng chỉ miễn cưỡng cho phải phép có lệ.

“Ngài đang đi dọc theo biển hồ Galilê…” (Mc 1,16-20)

Cứ đến Mùa Phục Sinh, trong các nhà thờ đều đọc kinh “Lạy Nữ Vương Thiên Đàng”. Cuối ba câu xướng, cũng như ba câu đáp của kinh đều có chữ “Alleluia”. Alleluia là viết theo tiếng La tinh (bản Vulgata). Nếu theo tiếng Do Thái sẽ là: Hallelujah, khi sang Việt Nam, Nhóm Giờ kinh Phụng vụ viết là : Halleluia. Alleluia hay Hallelujah/ Halleluia đều có nghĩa là : Hãy chúc tụng Thiên Chúa/ Ngợi ca Thiên Chúa.

Để có thể đưa ra một định nghĩa vắn gọn chính xác về triết học được mọi người công nhận là điều bất khả. Chính Martin Heidegger (1889 ?) Triết gia hàng đầu của thế kỷ 20 đã phải thú nhận “Tất cả những gì tôi đã cố gắng làm từ sáu mươi năm nay là hiểu cho được triết lý là gì chứ không phải cố đưa ra một triết thuyết” (M. Heidegger – Triết lý là gì? PCT dịch)

Sống đời sống tôn giáo cũng giống như người đi trên đường, cần phải biết con đường ấy dẫn mình đến đâu, về đâu ? Điều ấy xem ra rất đỗi bình thường. Tuy nhiên trong thực tế thì không như vậy. Người ta theo một tôn giáo nào đó chỉ như một thứ…cha truyền con nối, xưa bày nay làm mà chẳng hề biết đến mục đích tôn giáo mình theo là gì, có thể dẫn mình đến đâu, về đâu ?

Về nguyên nhân cơn khủng hoảng trong Giáo Hội hiện nay, đức hồng y F.X Nguyễn Văn Thuận đưa ra câu hỏi và tự trả lời: “ Tại sao Hội Thánh khủng hoảng ? Đó là do đã hạ giá việc cầu nguyện” ( ĐHV 134 ).

Vào thế kỷ thứ V, các cuộc tranh luận thần học đã nổ ra gay gắt chung quanh vấn đề Ngôi Hai Nhập Thể và rồi Công Đồng Epheso ( 451 ) được triệu tập, cuối cùng đã ra vạ tuyệt thông cho Nestorio ( 380 – 440 ) giáo chủ thành Costantinopoli, một nhà hùng biện đầy nhiệt huyết, đã từng chống trả các bè rối Ario, Novatian và Mace’donie…

Điều khiến chúng ta không khỏi suy gẫm đó là trong tất cả những lần hiện ra để trao ban một thông điệp quan trọng nào đó, Đức Mẹ đều đến gặp gỡ với những trẻ em gái sinh ra trong những gia đình Công Giáo bần hàn nhưng lại có một đức tin kiên cố, mạnh mẽ. Điều này cho thấy phải chăng giữa việc tiếp nhận Thông Điệp của Đức Mẹ và lòng tin đơn sơ, chân thành có một mối liên hệ mật thiết ?

Ngay từ hồi còn làm cậu gíup lễ nơi miền quê xứ Bắc cách đây hơn năm mươi năm, chúng tôi đã được thầy Văn cho đọc hạnh các Thánh và câu chuyện của những vị ẩn tu trong rừng trên núi ấy đã hấp dẫn tôi một cách lạ kỳ. Có người nói dấu ấn tuổi thơ sẽ quyết định cho đường đời của mỗi người. Điều ấy chẳng biết thế nào, nhưng riêng với tôi, càng nghiệm càng thấy nó quả không sai.

Thần học hiểu như một thứ khoa học đào sâu tìm hiểu mầu nhiệm Thiên Chúa (xem “Dẫn vào Thần học” của Lm N.v.Tuyên) trong bấy lâu nay thực chất không hơn không kém cũng vẫn chỉ là một thứ triết học về vũ trụ (philosophie de la nature). Lẽ ra đối tượng của Thần Học phải là Thiên Chúa nhưng tại sao lại là vũ trụ?

Kinh Thánh từ bao đời nay vẫn được giáo hội tin, giảng dạy là sách chứa đựng những chân lý vĩnh cửu và tác giả của sách ấy chẳng phải ai khác mà đó chính là Thiên Chúa Đấng Thượng Trí Vô Song. Thế nhưng niềm tin ấy đã bị lung lay và hầu như sụp đổ trước những khám phá khoa học. Có hai phát kiến gây ảnh hưởng đến đức tin cách nghiêm trọng:

Mùa Vọng là thời gian đợi chờ Chúa đến trong lần thứ hai, cũng là Ngày Cánh Chung. Bởi đó trong các Thánh lễ, Giáo Hội dùng lời Chúa để nhắc nhở chúng ta về ngày đó: “ Đoạn Ngài phán cùng họ một thí dụ rằng: Hãy xem cây vả và các cây khác. Khi nó nứt lộc thì các ngươi thấy và tự nhiên biết rằng mùa hạ đã gần. Cũng vậy khi các ngươi thấy những điều ấy xảy đến thì khá biết rằng Nước Thiên Chúa đã gần đến. Quả thật Ta nói cùng các ngươi, dòng dõi này hẳn chẳng qua đi cho đến khi mọi điều đó đã thành tựu rồi. Trời đất sẽ qua đi, song lời Ta nói hẳn chẳng qua đâu” ( Lc 21, 29 -33 ).

Để trả lời cho câu hỏi: Có phải Đức Mẹ được cứu chuộc trước khi Đức Ki Tô ra đời hay không, chúng ta cần biết thế nào là… cứu chuộc ? Thông thường, người Công Giáo xưa nay vẫn cho rằng Cứu Chuộc hay Cứu Rỗi có nghĩa sau khi chết nếu ai sống trong ơn nghĩa Chúa thì sẽ được lên Thiên Đàng hưởng phúc đời đời.